Mùa nước nổi - Tác giả Cu Zũng

Sang đến đại học Nông nghiệp từ khoảng 8 giờ sáng, sớm nay Nghĩa đã từ nhà đạp xe sang đây theo đúng dự định của mình. Từ nhà trọ đến đây cũng khoảng chừng gần 20 cây số thế nên hơn một tiếng đạp xe Nghĩa mới tới nơi. Cậu đi vòng lung tung khắp trong và ngoài trường để tìm hiểu. Nhưng mãi chưa tìm ra nơi nào có trồng nhiều cây và ước lượng mình có thể học hỏi được. Giờ đã là gần trưa, nhìn thấy người phụ nữ trạc tuổi mẹ mình đi ngang qua, trên tay cầm làn nhựa, ở bên trong có các cặp lồng lớn nhỏ, chắc là mang cơm trưa cho ai đó, không nhìn rõ khuôn mặt vì người phụ nữ đó đội chiếc nón xụp xuống che đi mất nửa rồi. Mạnh gan Nghĩa lại gần hỏi.

Người phụ nữ dáng điệu thướt tha dừng lại, nhìn thấy một chàng trai trạc tuổi con gái mình, mồ hôi mồ kê đầm đìa, bên cạnh là chiếc xe đạp cũ kỹ giống như kiểu xe đạp dùng để chở hàng, cô đoán có lẽ là người từ phương xa đến đây tìm việc làm, chuyện này vẫn thường xảy ra vì khu vực này có rất nhiều việc liên quan đến cây cối cần người làm.

– Cháu hỏi gì?

Cũng gần như không còn mùa đông, cái nắng gay gắt của mùa hè mặc dù chưa chói chang nhưng cũng đủ làm gò má của Nghĩa ửng đỏ vì đi nhiều, cậu lấy vạt áo lau những giọt mồ hôi chập chờn rơi xuống mắt:

– Thưa cô, cháu muốn hỏi quanh đây có chỗ nào trồng nhiều loại cây giống không ạ?

Hỏi đi hỏi lại, hỏi tái hỏi hồi, tưởng xa tận chân trời hóa ra lại gần ngay trước mắt, người phụ nữ cầm làn nhựa chẳng phải là mang cơm ra vườn ươm cây giống cho chồng đó hay sao, đặt làn nhựa xuống đất vì nặng, người phụ nữ hếch cái nón lên để lộ toàn bộ khuôn mặt trái xoan, thùy mị, hồng hồng của mình. Nghĩa có chút ngỡ ngàng vì trông cô rất đẹp, một nét đẹp nữ tính, dịu dàng, đằm thắm của phụ nữ tuổi bốn mươi. Cậu cảm thấy khuôn mặt này quen quen, hình như mình đã gặp ở đâu đó rồi thì phải nhưng không thể nhớ ra là đã gặp ở đâu, trong hoàn cảnh nào. Đến Đại học nông nghiệp lần này là lần thứ 2, có thể là Nghĩa đã gặp trong lần đầu tiên đến đây thi đại học vào năm ngoái.

Người phụ nữ tủm tỉm vì ánh mắt Nghĩa có chút ngỡ ngàng khi mình để lộ khuôn mặt, cô cũng không có lạ lắm vì ánh mắt ấy, bởi cô biết cô rất đẹp, từ hồi còn là thiếu nữ cô đã được rất nhiều người để ý rồi, nay tới tuổi 40 cũng không thay đổi so với hồi xưa là mấy. Ra đường vẫn có rất nhiều người chú ý, già có, trung niên trạc tuổi cô cũng có, rồi còn có cả những anh chàng mới lớn là sinh viên trong trường cũng có.

– Cháu hỏi để làm gì? Có phải để xin việc làm không?

Nghĩa lễ phép hơi hơi cúi đầu để tránh ánh mắt chạm vào khuôn mặt của người phụ nữ, quả thực người phụ nữ này như có ma lực hấp dẫn ánh nhìn của người đối diện, cậu lắc đầu:

– Dạ không phải ạ, cháu muốn tìm nơi để học nghề trồng cây.

Ngỡ ngàng với câu trả lời của chàng trai trẻ, trong trường nông nghiệp cũng có một khoa, tên là Khoa trồng trọt, ở đó sinh viên học nghề trồng cây, còn trước mặt mình lại là một người hết sức bình thường, nhìn bộ quần áo lao động và phương tiện di chuyển của cậu ta thì đoán mười phần mười là dân lao động thuần túy rồi. Người phụ nữ trung niên dướn mắt mình lên mở to hơn, hai con ngươi hạt nhãn được dịp long lanh thêm trong ánh nắng trưa:

– Học trồng cây? Để cháu làm gì?

– Dạ thưa cô, cháu muốn học để sau này về trồng cây tại quê cháu. Ở quê cháu đất đai rất nhiều, lại phì nhiêu màu mỡ vì là vùng đất bãi ven sông Hồng. Nhưng từ trước đến nay chỉ trồng được mấy cây hoa màu đơn thuần.

Người phụ nữ gật gù, trong con mắt đã có cái nhìn khác về chàng trai trẻ này. Những câu nói vừa rồi của chàng trai nghe thật êm tai, giọng nói trầm trầm của thanh niên vỡ giọng vừa có cái gì đó rất chân thật, vừa có cái gì đó rất hùng hồn thể hiện ước mơ, hoài bão của chính bản thân mình:

– Cháu tên là gì?

– Cháu tên là Nghĩa ạ.

– Đi theo cô.

Người phụ nữ lại xách làn tiếp tục những bước đi đang dang dở của mình, nhưng khác so với vừa nãy, giờ đây theo sau cô là Nghĩa, cậu đang dắt bộ xe đạp bước từng bước phía sau người phụ nữ. Nghĩa có cảm giác mình đang đến rất gần nơi mình cần đến, bao nhiêu mệt nhọc từ sáng đến giờ cứ tự dưng bay biến đi đâu hết, nhường lại trong lòng cảm giác phơi phới, nếu tìm được nơi mình có thể học được cách trồng thật nhiều loại cây, há chẳng phải cậu đã tiến thêm một bước tới ước mơ của mình rồi đó sao.

Đi qua một chiếc cầu bắc qua một con mương, Nghĩa nhìn thấy dòng chữ rất to trên tấm biển căng ngang trước cổng một cơ quan, trên đó có dòng chữ: Viện rau quả trung ương. Nhưng người phụ nữ lại không đi vào trong cơ quan đó mà men theo con đường đất bên sườn tiếp tục đi. Bắt đầu hiện ra trong mắt Nghĩa là cơ man rất nhiều loại cây trồng khác nhau, từ những cây cao to, cây ăn quả và có cả các loại cây rau nữa. Cách trồng cũng rất khác nhau, có cây thì trồng dưới đất, có cây thì được bọc trong những bầu đất bằng túi nilon đen, có cả loại cây treo lủng lẳng trên các giàn tre nữa. Ôi, đây rồi, chính đây là nơi mình cần rồi. Nghĩa suýt nữa thì reo lên sung sướng.

Người phụ nữ ngoảnh lại phía sau nhìn Nghĩa một cái như để xác nhận là Nghĩa vẫn còn bám theo sau, rồi cô rẽ phải để vào một cánh cổng được làm bằng lưới mắt cáo. Mà hình như đây là một khu riêng biệt có ngăn cách với các khu khác bằng tường lưới mắt cáo giống như cổng.

Nghĩa cứ nhìn hết bên phải lại sang bên trái, cậu choáng ngợp vì những gì mình nhìn thấy. Ở đây trên là giời, dưới là cây. Vô vàn loại cây, loại hoa khác nhau, có những loại cậu chưa bao giờ nhìn thấy, cũng không nghĩ là nó có trên đời này. Đây đích xác là một vườn ươm cây giống để bán đi muôn nơi rồi.

Đi một lúc vào sâu bên trong mới có một ngôi nhà sàn khá rộng nhưng không phải làm bằng gỗ mà được dựng lên bằng khung sắt. Trước cửa nhà sàn có một khoảng sân láng bê tông được che nắng bằng lưới chống nắng màu đen, loại lưới này hôm nay Nghĩa mới nhìn thấy, vừa nãy có thấy thấy giăng ra rất nhiều để che nắng cho các cây nhỏ ươm trong bầu đất.

Ở giữa sân có bày một bộ bàn ghế bằng gỗ, bồ bàn ghế này nhìn cực kỳ khác so với bàn ghế thông thường. Cái bàn được làm bằng một gốc cây cắt phẳng phần trên, còn nguyên cả các nhánh của rễ cây vươn ra để làm chân, giữ thăng bằng cho cái bàn. Còn ghế cũng chỉ đơn giản là những khúc gỗ tròn cắt ra rồi đặt xuống đấy. Một sự đơn giản và tự nhiên nhưng tinh tế đến lạ thường. Ở trên bàn có tích trà và khoảng chục cái chén hoa hồng.

Người phụ nữ đặt làn cơm xuống cái bàn đó rồi gọi vào bên trong:

– Anh ơi! Ra ăn cơm.

Chỉ dứt câu gọi một cái là có một người đàn ông từ bên trong nhà sàn bước ra, trông ông khoảng chừng gần 60 tuổi, không giống một lão nông mà giống một nhà khoa học thì đúng hơn, mái tóc hoa râm đề dài vuốt từ bên nọ sang bên kia để che đi cái trán đã hói. Nhìn thấy vợ, ông cười hiền từ:

– Hôm nay mang cơm sớm thế em?

– ‘Vâng’, người phụ nữ dịu dàng nói với chồng của mình.

Nhưng sau đó, người đàn ông nhìn về phía Nghĩa, người đi cùng với vợ mình đến đây. Bắt gặp ánh mắt nhìn của chồng người phụ nữ, Nghĩa nhanh mồm đáp:

– Cháu chào bác ạ.

Chưa để chồng hỏi người này là ai? Người phụ nữ nói trước:

– Anh Tập, em gặp cháu Nghĩa ở ngoài đường cái, cháu nó đang tìm một nơi để học nghề trồng cây. Anh xem có giúp được cháu nó cái gì không?

Bác Tập ngồi xuống ghế, tay rót chè xanh từ ấm tích ra nhưng mắt không rời Nghĩa một chút nào, có lẽ bác đang dò xét bằng con mắt nhìn đời của mình về phía Nghĩa:

– Cháu ngồi xuống đây đi.

– ‘Vâng ạ’, Nghĩa rón rén ngồi xuống chiếc ghế gỗ đối diện với hai vợ chồng bác Tập. Giờ cậu mới dám nhận xét trong lòng, hai vợ chồng bác Tập có lẽ chênh lệch nhau về tuổi tác khá lớn. Trong khi bác trai nhìn độ khoảng 60 tuổi, đã có thể coi là một người già rồi, còn bác gái thì vẫn còn trẻ trung, đầy đặn và mịn màng. Nhưng khoảng cách tuổi tác giường như được xóa nhà khi nhìn thấy hành động và ánh mắt hai người dành cho nhau.

Bác Tập hỏi câu đầu tiên:

– Uống nước đi cháu. Cháu tên là gì? Cháu quê ở đâu? Bao nhiêu tuổi? Giờ đang làm gì?

Nghĩa đón lấy chén nước trà xanh, quả thực cậu đang khát khô cả họng, giờ mà có nước lọc uống chắc cậu nốc đến cả chai lít rưỡi mất. Nhưng theo phép lịch sự, cậu vẫn nhấp một ngụm trà xanh, vị chan chát đọng lại ở lưỡi nhưng ngọt ngọt bùi bùi khi nó trôi vào trong cổ họng.

– Thưa bác, cháu tên là Nguyễn Trọng Nghĩa, cháu quê ở Hưng Yên, năm nay cháu 19 tuổi. Hiện giờ cháu đang làm lao động tự do ở bên nội thành Hà Nội ạ.

Ngồi bên cạnh chồng, người phụ nữ cũng nhấp một ngụm trà xanh rồi lắng nghe câu chuyện của hai người, khi nghe Nghĩa nói tuổi, bà gật gù nhìn chồng:

– Bằng tuổi Tiểu thư nhà mình.

Bác Tập cũng gật đầu đáp lại lời vợ, bác lại tiếp tục hỏi Nghĩa:

– Tại sao cháu muốn học nghề trồng cây?

Nghĩa thật thà kể lại cho bác nghe cái ước mơ, cái hoài bão muốn lấy nghề trồng cây trên vùng đất bãi quê mình làm sự nghiệp cuộc đời. Cậu kể cho bác nghe về mảnh đất quê mình, về dòng sông Hồng đỏ ục cứ mỗi năm một lần lại bồi đắp thêm một lớp phù sa vào cái mảnh đất bãi. Trong cái giọng trầm trầm, Nghĩa không giấu bác nỗi vất vả của mẹ, của người dân xóm bãi quanh năm dầm mưa dãi nắng nhưng cứ hễ ông trời thay đổi là nồi cơm lại phải độn thêm vài củ khoai.

Hai vợ chồng bác Tập vừa nghe vừa gật đầu, vừa cảm mến và có phần ngưỡng mộ chàng trai trẻ, mới vừa trưởng thành đã mang trong mình hoài bão hết sức phi thường, cái hoài bão ấy không chỉ dành riêng cho bản thân cậu, cho gia đình cậu mà nó còn dành cho cả vùng đất quê hương nữa.

– Vậy tại sao cháu không chọn cho mình con đường học nghề chính thống, ví dụ như học đại học nông nghiệp chẳng hạn? Mà lại chọn cách vừa học vừa làm, như vậy sẽ gian nan vất vả lắm.

Nghĩa không có ý định than nghèo kể khổ, nhưng trong hoàn cảnh này, cậu biết rằng mình nên thật thà mà kể chuyện:

– Cháu chẳng dám dấu bác. Từ lâu cháu đã có ý định đấy, rồi năm ngoái cháu cũng thi đại học nông nghiệp, cháu đỗ… thủ khoa… Nhưng vì đúng lúc đó gia đình cháu gặp chuyện, cháu bắt buộc phải nghỉ học để đi làm. Nay công việc đã phần nào ổn định, cháu mới đi tìm nơi để học ạ.

Bác Tập gật gù nhớ ra chuyện gì đó, chẳng là bác có quen biết với rất nhiều giáo viên trong trường, họ và bác vẫn thường xuyên trao đổi với nhau về kinh nghiệm trồng cây, vườn ươm cây của bác cũng chính là nơi sinh viên nông nghiệp thường xuyên ra đây thực nghiệm. Bác nhớ năm ngoài họ vẫn nói chuyện với nhau về một em sinh viên đỗ thủ khoa nhưng không đến trường làm thủ tục nhập học, nhà trường vẫn tin rằng em học sinh đó đã đỗ trường khác tốt hơn nên không học trường này, bởi vì nếu đã đỗ thủ khoa nông nghiệp thì đối với các trường đỉnh trong hệ thống giáo dục đại học như: Quốc gia, an ninh, ngoại thương, ngoại giao, kinh tế, bách khoa, xây dựng. V. V. Đỗ cũng là bình thường. Thông thường thì nếu đỗ các trường khác cùng với nông nghiệp thì đa phần sinh viên sẽ chọn trường khác mà theo học.

– “Bác tên là Tập, còn đây là vợ bác, cháu gọi là cô Hồng đi”, bác Tập nhìn vợ mỉm cười âu yếm. Bác nói tiếp: “Bác nhận lời giúp cháu, bác tin chắc cháu sẽ thành công, chỉ cần cháu kiên trì học tập, cháu sẽ trồng được rất nhiều loại cây trên đất bãi quê cháu”.

Nghĩa trực khóc, đôi mắt cậu long lanh ánh nước. Cuộc đời cậu từ lúc rời xa gia đình đến nay cũng có thể nói phần nào trải qua muôn vàn nỗi vất vả truân truyên và cay đắng. Nhưng cậu vẫn một lòng một dạ trung thành với ước mơ từ thủa bé, nay đã tìm được nơi chốn học nghề, có thể nói đã chính thức bước chân vào con đường tương lai. Nghĩa đứng dậy cúi đầu nói ấp úng vì nghẹn ngào:

– Cháu… Cháu… Cháu cảm ơn bác, cảm ơn cô! Cháu… Cháu…

Vợ chồng bác Tập nhìn nhau mỉm cười, hai vợ chồng họ quả thực rất có cảm tình với chàng trai trẻ này, ăn nói dễ nghe, lại lễ phép, người lớn tuổi chỉ cần có vậy ở những người mới lớn mà thôi. Cô Hồng tủm tỉm nói với chồng:

– Xem nó kìa, thanh niên mà còn khóc nhè nữa kìa.

Bác Tập nhấp thêm một ngụm trà nữa, bác vuốt vuốt vài sợi tóc ngả sang phía bên kia cho nó vào nếp:

– Ngồi xuống đi cháu, mọi thứ sẽ do bản thân cháu quyết định hết. Bác chỉ giúp phần nhỏ thôi.

Cô Hồng xếp những cặp lồn thức ăn ra khỏi cái làn rồi sắp xếp bày ra bàn, vừa làm cô vừa nói:

– Nào, hai bác cháu vừa cơm vừa nói chuyện đi, cũng đến trưa rồi. Cơm và thức ăn hôm nay mang nhiều lắm.

Nghĩa cũng ngại nhưng hai bác mời nhiệt tình quá, đành ngồi ăn cơm với hai vợ chồng bác Tập. Vừa ăn hai bác cháu vừa nói chuyện:

– Đây là vườn ươm của gia đình bác, còn nhà thì ở cách đây hơn 1 cây số. Bác làm ở đây từ sáng đến tối mới về nhà. Trong vườn ươm còn có nhiều thợ nữa, họ đều là người dân địa phương ở đây, sáng làm, trưa về, chiều lại ra. Buổi tối bác thuê một người bảo vệ trông vườn.

Cô Hồng gắp cho Nghĩa một khúc cá nục kho tương, Nghĩa gật đầu cảm ơn cô. Bác Tập nói tiếp:

– Cháu có thể ở lại luôn vườn ươm, vừa học vừa làm cho bác, bác trả lương giống như các thợ khác ở đây. Cách đó là nhanh nhất. Ý cháu thế nào?

Tất nhiên chuyện này Nghĩa cũng đã tính trong đầu từ trước khi sang đây rồi. Để cậu 24/7 ở bên này học nghề thì không được. Ở bên kia, cậu còn quá nhiều việc phải làm, thứ nhất là để kiếm tiền giúp gia đình, ở bên này cũng kiếm được tiền nhưng sẽ không được nhiều giống như bên nội thành, may ra chỉ đủ ăn đủ tiêu lặt vặt thôi. Thứ 2 là cậu còn phải dạy học cho các em ở xóm làng chài, đã hứa với ông Từ rồi không thể nuốt lời được. Và còn một chuyện quan trọng hơn cả, là ở bên kia cậu mới có cơ hội tìm lại được chị, chứ ở đây suốt thì biết đến mùa nào mới tìm được đây. Buông bát cơm xuống, đặt đôi đũa lên trên vành bát, Nghĩa nói:

– Thưa bác, ở bên kia cháu còn việc phải làm ạ. Bác cho cháu học và làm vào 2 ngày thứ 7 và chủ nhật hàng tuần được không ạ. Trong hai ngày ấy cháu vừa học vừa làm, bác bảo cháu làm gì cũng được, cháu không dám lấy tiền công gì đâu ạ.

Nghe Nghĩa nói, bác Tập cũng đoán là đã có sự tính toán từ trước của Nghĩa cho phù hợp rồi, vì vậy bác không có ý kiến gì khác:

– Thế cũng được. Nhưng như thế thì học hơi lâu đấy.

– Vâng ạ.

– Thế quyết định thế này nhé, từ giờ, cứ thứ 7 cháu sang đây làm, rồi tối ngủ ở vườn ươm, đến chiều chủ nhật thì về. Bắt đầu luôn từ chiều nay được không?

Nghĩa gật đầu.

Vậy là nhân vật chính của chúng ta đã tìm được nơi học nghệ rồi đấy các bạn ạ. Nghĩa quả là may mắn phải không các bạn?, Vừa mới sang tìm đến hết buổi sáng đã gặp được cô Hồng bác Tập rồi. Hai vợ chồng lại quý mến Nghĩa ngay lập tức, giúp học nghề đúng như mong ước và thời gian có thể sắp xếp được của Nghĩa. Cũng phải thôi các bạn nhỉ? Một người lương thiện, chăm chỉ, thật thà, lại giàu lòng vị tha như Nghĩa thì trong cuộc đời gặp được nhiều may mắn, gặp được nhiều quý nhân phù trợ âu cũng đúng với giáo lý nhà Phật: Gieo nhân nào gặp quả nấy.